کد مطلب:46940 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:49

گنجینه پرسمان » قرآن

در مورد آيه 60 سوره اسراء توضيح دهيد. رؤيا و شجره ملعونه در اين آيه چيست؟

برادر عزيز و گرامي ياور فغانلو؛ آيه 60 سوره اسراء اين چنين است: و اذا قلنا لك ان ربك احاط بالناس وما جعلنا الرؤيا التي أريناك الا فتنة للناس و الشجرة الملعونة في القرآن و نخو فهم فما يزيدهم الا طغياناً كبيراً؛ به ياد آور زماني را كه به تو گفتيم: پروردگارت احاطه كامل به مردم دارد او از وضع شان كاملاً آگاه است.ما آن واقعهاي كه در رؤيا به تو نشان داديم، فقط براي آزماي مردم بود. هم چنين شجره ملعونه را كه در قرآن ذكره كردهايم.ما آنها را تخويف و انذار ميكنيم، اما جز بر طغيان شان افزوده نميشود.

در توضيح اين آيه مسئله رؤيا و شجرةالملعونة را بايد توضيح داد. در معناي رؤيا مطالبي از مفسران نقل شده است. جمعي گفتهاند اشاره به معراج پيامبر دارد. نه اين كه در عالم خواب پيامبر آن را ديده باشد. بعضي گفتهاند رؤيا به معناي خواب ديدن است و پيامبر در عالم خواب ديد كه گروهي بر منبر او بالا ميروند.

جمعي از مفسران شيعه و اهل تسنن نقل كردهاند: رؤيا خوابي است كه پيامبر ديد كه ميمونهايي از منبر او بالا ميروند و پايين ميآيند. از اين مسئله بسيار غمگين شد. اين ميمونها را به بني اميه تطبيق كردهاند كه يكي پس از دگري بر جاي پيامبر (ص) نشستند، در حالي كه افراد نالايق و فاقد شخصيت بودند و حكومت اسلامي و خلافت را به فساد كشيدند. اين روايت را فخر رازي در تفسير كبير و قرطبي در تفسير الجامع و طبرسي در مجمع البيان و جمعي ديگر نقل كردهاند و مرحوم فيض كاشاني در تفسير صافي ميگويد: اين روايت از روايات معروف بين شيعه و سني است.(1)

شجره ملعونه را بعضي به شجره زقوم تفسير كردهاند، لكن شجره زقوم كه در بيخ جهنم است، در قرآن ملعون به حساب نياآمده است. بعضي گفتهاند مراد از شجره ملعونه، قوم سركش يهود هستند. آنها همانند درختي هستند با شاخ و برگ فراوان، اما مطرود درگاه پروردگار. در بسياري از تفاسير شيعه و سني نقل شده است كه شجره ملعونه بني اميه هستند. فخر رازي در تفسير خود روايتي در اين زمينه از ابن عباس، مفسر معروف اسلامي نقل ميكند. اين تفسير مناسب روايتي است كه در بالا درباره رؤياي پيامبر(ص) آورديم و نيز متناسب با حديثي است كه از عايشه نقل شده است كه رو به مروان كرد و گفت: خدا پدرت را لعنت كرد، در حالي كه تو در صلب او بودي. بنابراين تو بخشي از كسي هستي كه خدا او را لعنت كرده است.(2)

اين آيه ميفرمايد: افرادي كه به عنوان شجره ملعونه هستند و پيامبر آنان را در خواب ديده، فتنه و آزمايشي براي مردم خواهند بود و اين گروه فتنه گر، افراد ملعونه و داراي ريشه ملعوني هستند. با اين عنوان مردم را هشدار ميدهد كه از اين گروه ملعون تبعيت نكنيد و شما را به انحراف نكشانند.

پي نوشتها:

1 - تفسير نمونه، ج12، ص 171؛ ترجمه تفسير الميزان، ج13، ص 235.

2 - تفسير نمونه، ج12، ص 174، به نقل از تفسير قرطبي، ج6، ص 3902، تفسير فخر رازي، ج 2، ص 237.